मराठी टायपिंग व युनिकोड

मराठी टायपिंग व युनिकोड

१) युनिकोड इंनस्टॉलेशन मार्गदशिका 

२) विंडोज ७ साठी IME MARATHI SOFTWARE 64 BIT

3) विंडोज XP साठी IME SOFTWARE 32 BIT

4 ) INDIC FILE  फक्त विंडोज xp साठी 

5) SAKAL MARATHI UNICODE FONT  
6) ISM मध्ये फोनेटिक टायपिंग व माहिती .
7) MICROSOFT MARATHI TYPING TOOL 
8) जलद सोपी मराठी टायपिंग सॉफ्टवेअर 
9) MARATHI PRAMUKH IME MARATHI TYPING SOFTWARE 
10)  युनिकोड्चे अधिक फॉन्ट डाऊनलोड करा

वर दिलेल्या फाईल एकदा डाऊनलोड करा त्या सर्व फाईल zip स्वरुपात असल्याने आपणाला प्रथम संगणकावर winzip  किंवा winrar सॉफ्टवेअर डाऊनलोड करुन संगणकावर इंस्टॉल करा नंतर या फाईल right  click करुन extract here वर क्लिक करा ..

विंडोज xp साठी प्रथम INDIC FILE वर राईट क्लिक करुन  EXTRACT HERE करुन त्यातील I-COMPLEX FILE इंस्टॉल करण्यासाठी त्या फाईलवर डबल क्लिक करा नंतर install i-complex वर क्लिक करा. ह्या फाईल संगणकावर सेव होतील नंतर कॉम्प्यटर restart  करा. नंतर xp साठी ३२बीट ची फाईल इंस्टॉल करा .

 i-complex ही फाईल windows 7 व ८ साठी इंस्टॉल करण्याची आवश्यकता नसते.  त्यासाठी फक्त ६४ बीट ची फाईल इंस्टॉल करा .  

नंतर पुढीलप्रमाणे स्टेप करा . START> CONTROL PANEL> REGIONAL &LANGAUGE SETTING > MARATHI LANGUAGE> SELECT IME 5.2 KEYBOARD 

वरील सॉफ्टवेअर एकदा मोबाईल किंवा इंटरनेट वरुन एकदा डाऊनलोड केल्यावर संगणाकावर इंस्टाल करताना इंटरनेट ची आवश्यकता नसते . पण गुगल चे सॉफ्टवेअर इंस्टॉल करताना इंटरनेट्ची आवश्यकता असते.  त्याचबरोबरhttp://www.marathityping.com  यावेबसाईटवरही  PRAMUKH IME MARATHI उपलब्ध आहे ते कॉप्युटर वर डाऊनलोड करुन इंस्टॉलकरा. किंवा गुगल वर MICROSOFT MARATHI INPUT TOOL  सर्च करुनही software download करता येईल. KEYBOARD  FLY OPTION SELECT केल्यावर आपणाला जे अक्षर दाबु त्याची पुर्ण बाराखडी आपणाला दिसते . capital letter साठी shift+ key दाबा उदा.  त साठी t , ट T ,  थ- th , ठ -Th 

===========================================================================

  

युनिकोड compatible फाँट टंक म्हणजे काय?

संगणकाच्या निर्मितीपासून ते अगदी अलीकडे पर्यंत त्याचा वापर प्रामुख्याने इंग्रजी या भाषेत व रोमन लिपीत होत असे. युनिकोड हे प्रमाण जगातील मुख्य भाषांना संगणकावर स्थान मिळवून देण्याकरिता बनवण्यात आले . ह्यापूर्वी असलेले सर्व संगणक ASCII ह्या एकमेव प्रमाणानुसार काम करीत असत. वाढत्या औद्योगिकरणामुळे आणि इतर स्थानिक भाषिक ग्राहकोन्मुख होण्याकरता सोफ्ट्वेअर उत्पादक आपल्या उत्पादनात देखील युनिकोड ह्या मानाकाला आधार देण्याचा विचार करत आहेत.
ASCII मानकात जास्तीत जास्त २५६ अक्षरांना स्थान देता येऊ शकत होते. युनिकोड मध्ये जगातील असंख्य भाषा व त्यांची मुळाक्षरे ह्यांची संख्या अगडबंब असल्याने आत्ताच्या वेळेनुसार १७ गुणिले ६५५३५ इतक्या अक्षरांना (काही विशिष्ठ चिह्ने आणि नियंत्रक अक्षरे वगळता) समाविष्ट करता येऊ शकते. म्हणूनच कोणताही एखादा 'युनिकोड' आधारित टंक, सगळ्या भाषांना अंतर्भूत करू शकत नाही. युनिकोड आधारित टंकात १ किंवा त्याहून जास्त भाषांची अक्षरे समाविष्ट असतात.
मराठी भाषा प्रमाणभूत पद्धतीत दिसण्यासाठी 'देवनागरी' युनिकोड क्रमांकाची अक्षरे असणारा टंक आपल्या संगणकात असणे ही मुलभूत गरजांपैकी १ प्राथमिक गरज आहे.
Microsoft च्या Windows XP वा त्यापुढील आवृत्या मध्ये 'मंगल' हा अतिशय परिश्रम पूर्वक बनवलेला देवनागरी अक्षरे युनिकोड प्रमाणानुसार आहे. जवळ जवळ आघाडीच्या सर्व वेब साईट ज्यात युनिकोड देवनागरी वापरले आहे त्या मंगल ह्या टंकत पहावयास मिळतात. मंगल हा टंकला देवनागरी 'System' टंक असेही म्हणता येईल.
  युनिकोड वापराचे फायदे -- १)युनिकोड ही जगमान्य प्रणाली असुन आपण ईमेल , फेसबुक , किंवा वेबसाईटवर ही आपण मराठीतुन लिहिता येते. आपण इतरांना e-mail ने माहिती पाठविल्यास त्यांच्याकडे फॉन्ट नसला तरी ती माहिती त्यांना MANGAL  या फॉन्ट मध्ये दिसते. हा फॉन्ट विंडोज च्या operating system वर default असतोच . हा फॉन्ट दिसायला ओबडधोबड असल्याकारणाने इतर काही  फॉन्ट डाऊनलोड करा. 

2)SAKAL MARATHI, LOHIT MARATHI, हे महाराष्ट्र शासनाच्या संकेतस्थळावर सर्वात खाली download font वर क्लिक करुन मिळवा .  SANSKRIT 2003  हा omkaranand ashram या वर उपलब्ध आहे,  APARAJITA,  ARIAL UNICODE MS हे वरील ime मध्येच येतात  ,

अधिक फॉन्ट हवे असतील http://ildc.in   वेबसाईट वरील UNICODE  TYPING TOOL DOWNLOAD करा.

३)ISM6.2  वापरत असाल तर त्यात आपणाला DVOT-SUREKH ,  DVOT-YOGESH व DVOT-SUREKHMR, DVOT-YOGRSHMR  हे फॉन्ट उपलब्ध आहेत यातील mr शेवटी असणा-या फॉन्ट मध्ये अंक मराठीतुन दिसतात.

सकल मराठी हा महाराष्ट्र शासनाने मुक्त स्वरुपात उपलब्ध करुन दिला फा फॉन्ट सी-डॅक या संस्थेने विकसित केलेला आहे. 

ISM 6.2 व युनिकोड वापराचा आणखी एक महत्वाचा फायदा म्हणजे याव्दारे आपण ISM 3.4  मधील डाटा ISM 6.2 मध्ये किंवा युनिकोड मध्ये , किंवा कोणत्याही स्वरुपातील ISM मधील फॉन्ट मध्ये convert करु शकतो . त्यासाठी प्रथम ms-word, excel मधील macro enable  करा . STEPS   MENU>EXCEL OPTION>TRUST CENTER> TRUST CENTER SETTING > MACRO SETTING>  ENABLE ALL MACROS  यापद्धतीने  मॅक्रो अ‍ॅनॅबल करा. नंतर EXCEL OPTION >ADD INS > SELECT ISM 6.2 >GO > SELECT ISM & SORT >OK 

http://coe.maharashtra.gov.in/images/content/pdf/Guidelines_for_Converter_Macros_in_MS_EXCEL.pdf

http://coe.maharashtra.gov.in/index.php?lang=mr  

४) SHIVAJI 1,3,5  , KRUTI , KIRAN ,ARATI ANJALI ,KF-KIRAN ,ARATI,ANJALI  हे फॉन्ट युनिकोड आधारित नसल्याने आपणाला इतरांना फाईल पाठ्विल्यास त्यांच्याकडे तो फॉन्ट असणे आवश्यक आहे नाहीतर याफाईल त्यांना दिसणार नाहीत . आपणाला kf-kiran  ही kiran ह्या फॉन्टची सुधारीत आवृत्ती आहे. त्याच बरोबर KF-KIRAN  मधील डाटा UNICODE मध्ये convert करणे व युनिकोड मधील kf-kiran मध्ये करण्याची सुविधा खालील वेबसाईटवर convertion facility यात उपलब्ध आहे . यासाठी कॉपी करूनयावेब वर पेस्ट करा , प्रश्नाचे उत्तर लिहा पुढील विंडो मध्ये तुम्हाला कनव्हर्ट झालेले दिसेल ते कॉपी करूनपेस्ट करा.  http://KIRANFONT.COM

=====================================================================

http://GANGAL.COM  यावेबसाईटवरही आपणाला मराठी टायपिगसाठी सॉफ्टवेअर शुभानन गांगल यांनी उपलब्ध करुन दिलेले आहे .

===================================================================== गुगल मराठी टायपिंग सॉफ्टवेअर  --http://www.google.com/inputtools/windows/ ही गुगल मराठीची लिंक असून , मराठीमधून टाईप करता यावे यासाठीचे अनेक पर्याय इंटरनेटवर सापडतात. गूगल आणि मायक्रोसॉफ्ट या दोन प्रमुख सेवांनीही याकरीता मोफत सॉफ्टवेअर उपलब्ध करुन दिले आहे   .  गूगलने प्रत्येकाला स्वतःच्या भाषेत टाईप करता यावे म्हणून काही टूल्स मोफत दिले आहेत. यास ‘गूगल इनपुट टूल्स’ असे म्हणतात. 

गूगल इनपुट टूल्स हे आता आपण आपल्या संगणकावर घेणार आहोत. आपला संगणक विंडोज ऑपरेटिंग सिस्टमवर चालत असणे याकरिता आवश्यक आहे. ‘विंडोजवर गूगल इनपुट टूल्स’ या पानावर जा आणि उजव्या बाजूस जी भाषांची यादी आहे, त्यातूमधून मराठीची निवड करा. गूगलच्या अटी मान्य करुन इनपुट टूल्स आपल्या संगणकावर डाऊनलोड आणि इन्स्टॉल करुन घ्या. 

गूगल इनपुट टूल्स वापरुन मराठीमध्ये टाईप करा

गूगल इनपुट टूल्स वापरुन मराठीमध्ये टाईप करणे हे अगदी सोपे आहे. आपण रोमन लिपीमध्ये ‘marathi’ असे टाईप केलेत, तर समोर आपोआप ‘मराठी’ असे दिसू लागेल. अर्थात मराठीमध्ये अगदी सहजतेने टाईप करता येण्यासाठी थोड्याशा प्रॅक्टिसची गरज ही आहेच. फेसबुकवर एखादी प्रतिक्रिया देताना अथवा मराठी माणसाला ईमेल पाठवत असताना मराठीमधून टाईप करण्यास काहीच हरकत नाही. त्यामुळे आपला सरावही होईल आणि समोरच्याशी आपल्या मातृभाषेत अगदी सहज संवाद साधता येईल. 

गूगल इनपुट टूल्सचा वरील चित्रात दाखवल्याप्रमाणे जो लँग्वेज बार आहे, तो वापरुन आपणास काही सेंटींग करता येतील. जर आपण गूगल इनपुट टूल्स डाऊनलोड करत असताना एकाहून अधिक भाषा निवडल्या असतील, तर लँग्वेज बारमधून तुम्हाला टाईप करण्याची भाषा बदलता येईल. याशिवाय त्या लँग्वेज बारवर जे कीबोर्डचे चिन्ह दिसत आहे, त्यावर क्लिक केल्यास आपणासमोर एक आभासी मराठी कीबोर्ड येईल. हा कीबोर्ड वापरुन टाईप करणे हे कदाचीत आपल्यासाठी सोयीचे ठरु शकते.

संगणकात भारतीय भाषा वापराबाबतची माहिती

विंडोज xp मध्ये भारतीय भाषा वापराबाबतची फाईल

ISM V6.2 HELP DOCUMENT

TDIL(TECHNOLOGY DEVLOPMENT FOR INDIAN LANGUAGE

राज्य मराठी विकास संस्था संकेतस्थळ लिंक

मराठी विश्वकोष संकेतस्थळ 

मोबाईल सेवा (मोबाईलसाठी साठी चे अ‍ॅपलिकेशन )

मराठी भाषा संगणकाचे उत्कृष्टता केंद्र फेसबुक पेज 

मराठी भाषा संगणकाचे उत्कृष्टता केंद्र व सकल मराठी युनिकोड मोफत फॉन्ट

संगणकाविषयी माहिती देणारा मराठीतील ब्लॉग

 ISM (आय.एस.एम. मध्ये मराठी  फोनेटिक टायपिंग करण्यासाठी फाईल)

 

 

Phonetic Transliteration

(This document uses the DV-TTSurekh font)

Users of the Transliterator

This keyboard is meant for three types of users:

1         Those whose mother-tongue is an Indian Language, who can speak it and who do not know how to write it.

2         Those who have learnt the language orally but have not mastered the written skills.

3         Those who feel comfortable with a QUERTY keyboard and do not want to key in a text using the INSCRIPT keyboard. We would strongly advise you to learn the use of the INSCRIPT keyboard as early as possible.  For all users this keyboard will allow you not only to do data-entry using English characters but will also enable you to slowly familiarize yourself with Indian scripts.  Once you feel comfortable with the script, you can shift over to the INSCRIPT keyboard itself.

The Mapping Table

Below is given a mapping table for the Transliterator where the English Character set is mapped onto the Indian language set.The mapping is as user-friendly as possible so as to enable a fast, accurate and speedy data-entry. Against each character its approximate value in English is also given along with an example.

Consonants

1              SOME HINTS

Indian Scripts with a few language exceptions have a complex system insofar as k ch T t p are concerned. In each case there is a five way system:

k              kh           g              gh            Ng

Eò        JÉ        MÉ        PÉ        Ró

ch            chh         j               jh            Nj

SÉ        Uô        VÉ        ZÉ        \É

T             Th           D             Dh           N

]õ        `ö        b÷        fø        hÉ

t               th            d              dh           n

iÉ        lÉ        nù         vÉ        xÉ

p              ph           b              bh           m

{É        ¡ò        ¤É        ¦É        ¨É

Each of these is known as a Varga. In each set we have a pair of voiceless consonants first, followed by their voiced counterparts. Each pair comprises an Unaspirate and an Aspirated sound- k kh  g gh. At the end of each Varga is the corresponding Nasal Consonant.

In the Transliterator we have tried to arrange the phonetic keys as per this pattern. The UNSHIFT/SHIFT i.e. lowercase/upper-case correspond to the Unaspirate Aspirate pairs. The Nasals are mapped on to the n/N/m keys. In the case of k and g, the Nasal N is added onto /g/-Ng and /j/- Nj respectively. The Nasal of the Dravidian family xÉàas in ka.n.ru -calf is represented by .n .

The other consonants are mapped onto their closest corresponding keys in English as you can see from the mapping table.Quite a few Indian Languages have two to three /l/ sounds. These have been mapped onto UNSHIFT/SHIFT l to give the two /l/ sounds. The /l/ sound in languages of the Dravidian family as in Tamil /mozhi/ language is mapped onto /zh/.

Be aware of the Nukta characters. These are used in Punjabi or in Hindi for representing borrowed sounds in loan-words.The nuktas are represented by their closest possible corresponding equivalents. 

Thus f represents a ¢ò. Fò KÉ NÉ are keyed in by typing q as in /qAtil/ Kh as in Khush or G as in Gulshan.WÉ is given the value of z.

Finally a few other characters:

The Hindi flap sounds also found in Punjabi such as /{Éäc÷/ peR- tree or /¤ÉÉgø/bADH- flood are shown by R and DH. 

If you are typing in Marathi and want to show the so called quarter R as in vA.ryA,´ÉÉ­ªÉÉ  use the .r to show this sound

Try remembering this mnemonics when typing.

2              CONSONANT MAPPING TABLE

Characters as used in Devanagari

k              Eò        as in kal- tomorrow

kh           JÉ        as in khAl-skin

g              MÉ        as in gol-round

gh            PÉ        as in ghar-house

Ng           Ró        as in maNggal-felicitious mainly used in words borrowed from Sanskrit.

ch            SÉ        as in chAr-four

chh         Uô        as in chhe-six

j               VÉ        as in jal-water

jh            ZÉ        as in jharanA-water-fall

Nj            \É        as in Tamil kaNjji-rice-gruel

T             ]õ        as in TaTTu-pony

Th           `ö        as in ThIk-O.K

D             b÷        as in DUb-sink

Dh           fø        as in DhAl-shield.

N             hÉ        as in gaN-devotees mainly used in words borrowed from Sanskrit.

t               iÉ        as in tU-you

th            lÉ        as in thAl-plate

d              nù         as in do-two

dh           vÉ        as in dhArA-flow

n              xÉ        as in nIlA-blue

p              {É        as in pal-second

ph           ¡ò        as in phal-fruit

b              ¤É        as in bol-say

bh           ¦É        as in bholA-innocent

m            ¨É        as in mAr-beat

y              ªÉ        as in yah-this

r               ®ú         as in rAh-road

l               ±É        as in lA-bring

L             ³ý        as in Marathi guL- molasses mainly used in words borrowed from Sanskrit.

v              ´É        as in vah-that

sh            ¶É        as in shaMkA-doubt

Sh           ¹É        as in ShaTakoN-hexagon

s              ºÉ        as in saMt-saint

h              ½þ        as in huM- (I) am

All nukta combinations

q              Fò        as in qAtil-fatal

Kh           KÉ        as in KhAl-skin

G             NÉ        as in GarIb-poor

z              WÉ        as in zaKhamI-wounded

R             c÷        as in peR-tree

DH          gø        as in baDH-grow

f              ¢ò        as in firoz-Feroz

Characters not encountered in Devanagari

.r              ­              also used to generate the so-called quarter r in marathi-su.ryA-knives

F              @T     as in Tamil-pATar-father

zh            g        as in Malyalam-kozhikoDE-name of a town

J              d, ^     as in Oriya or Bengali saMkhJA- quantity

Commonly used Conjuncts

These can be generated out by typing the individual characters. However the combinations are given below:

kSh         IÉ        as in kShamA-forgiveness

shr           ¸É        as in shrI-Sir

dny          YÉ       as in dnyAn-knowledge

Vowels

Indian Languages have a considerably rich vowel system reflected in their character set. To map these Vowels against the a e i o u y and w available in the English alphabet is not easy. We have tried to make the vowel mapping as easy as possible. The conventions and norms used are explained below:

Vowels have been divided into four parts:

-               Simple Vowels

-               Diphthongs

-               Visarga

-               Nasals

-               HRI/HRU

1              SIMPLE VOWELS

In the case of Vowels, a simple convention has been followed. Indian languages have both long and short vowels. The short vowels have been mainly shown by the lowercase character whereas uppercase is used for the long vowels. Indian languages have both Matras (strokes) and Full vowels corresponding to these matras. Thus +ɪÉÉ AyA has a full vowel +É in the Initial and a Matra for the final yA-ªÉÉ. The normal rule is that when the Vowel is preceded by a Consonant, it has a Matra Value. Otherwise the vowel has the Full Vowel Value. You do not have to worry where to use what, since the

engine normally takes care of this combination. However in certain languages like Gujarati or Hindi a Full Vowel can follow a Consonant as in Gujarati JÉ<Ç:khaI precipice or ±É<Ç:laI taken.  A special combination is provided for this. The Vowel in question is preceded by /a/. Thus laI will give ±É<Ç. The table below gives all the representations for all Vowels whether Full or Matras.

SHORT VOWELS

                FULL/MATRA                    CONS+FULL VOWEL      

a              +        a as in akelA- alone            aa          

i               </Ê#     i as in ichchhA-wish            ai            

u              =/#Ö      u as in urf-alias                    au          

e              B/#ä      e as in ek-one                       ae           

o              +Éä/#Éä    o as in or-direction               ao          

LONG VOWELS

                                FULL/MATRA                    CONS+FULL VOWEL

A             +É/#É    A as in A-come                                    aA   

I              <Ç/#Ò     I as in Ik-sugarcane                 aI

U             >ð/#Ú     U as in Upar-u                                      aU

E             Bà/#à      E as in Tamil ENge-where                 aE

O             +Éà/#Éà    O  as in Malayalam OppoL-sister    aO

The following two are mainly used in words of Foreign origin:

OE          +Éì/#Éì    OE as in Gujarati OEl-all                    aOE       

AE          Bì/#ì      AE as in Gujarati   AEpal-apple       aAE

2              DIPHTHONGS

In the case of Diphthongs a Two letter combination is given to accomodate the diphthongs. This combination is closest to the phonetic value of the diphthong.

AW         +Éè/#Éè    AW as in AWr- and                             aAW

AY          Bä/#è      AY as in AYnak-spectacles               aAY

3              HRI/HRU

These are of Sanskrit origin and are used to represent words like hrishi or nritya or hrishikesh. Remaining faithful to Sanskrit convention we have represented this vowel both full and matra as HRI

HRI        @ñ/#Þ     HRI as in HRIshI- rishi

4              VISARGA:

The Visarga is shown as

:  as in du:kha sorrow (mainly used in Sanskrit derived words)

5              NASAL MARKERS

.M         #Ä         Chandrabindu as in A.Mkh eye

M            #Æ        Anuswar as in AMk-number

Some Do's and Don'ts

Before plunging into your phonetic keyboard please note the following :

1.        The Transliterator will not work with TAMIL. A special rule file is needed for that.This is because in the case of Tamil the sounds /t/ /d/ /th/ /dh/ are all represented by the same character

/t/. The same is the case with quite a few other sounds. For Tamil a special phonetic keyboard version is under preparation.

2.        In certain languages like PUNJABI where there is not  a one hundred percent phonetic correspondence, there might be a few problems. Thus a word like ghoRA horse will be pronounced as koRA. These problems will be accomodated in the next version. You can still use this Keyboard for Punjabi. The one thing you have to remember is to replace the spoke form by its true phonetic value. Thus instead of typing /k/ in /korA/ type /gh/. Similarly replacing the /T/ of Tol with DH will give you the right Punjabi representation of /DHol/.

3.       In the case of H,the following precaution is to be taken. Unless otherwise specified do not use it in combinations. Thus Sh or sh should not be typed as SH or sH. This might result in an incorrect combination.

4.        You will have to take care of the long and short vowels. Make sure that you key in the right key for the Long or Short Vowel. When in doubt, spell-check it, if you are working in Hindi, Marathi or Gujarati to get the right vowel.

Typing with the Keyboard

1              HINTS

Here are a few hints for typing with the phonetic keyboard.

a>       Print out the mapping table and keep it before you initially, since it will take some time to associate the English keyboard characters with the Indian characters. 

b>       All the consonants in the Indian Script have an implicit /a/ i.e. each consonant is followed by an /a/. Eò is pronouncd as /ka/ and not /k/. Thus the word Eò¨É±É although written in Hindi as a chain of three consonants is in fact pronounced as /kamal/. The Phonetic Keyboard reflects this tendency of the script. You will have to be conscious of the use of /a/ when typing. If you type two consonants together in the Transliterator system, they constitute a Conjunct i.e. as if these two characters are to be pronounced together without the /a/. Thus in the case of Ê´ÉGò¨É /vikram/

k and r are joined together without the intervening /a/. This is technically known as Halant i.e. the implicit /a/ of /k/ is deleted.  Be aware of this when typing and do NOT type two consonants together UNLESS you want them to figure as a Conjunct.

c>       For the Nasal sign- Anuswar /#Æ/ or Chandrabindu /#Ä/, type M for the anuswar or .M for the Chandrabindu. Thus to get ªÉ½þÉÄ type yahA.M

d>       /a/ vs /A/ . Our experience has been that you may tend to type /a/ when you want to type /A/. Please be careful about the use of the SHIFT key. You may want to type /kamAl/ and end up as /kamal/ if you forget to SHIFT.

These are the main points to retain when typing with the phonetic keyboard. Let us see now how to type.

2              TYPING PRACTICE

Let us start in the traditional way by combining the whole set of vowels with a consonant to generate out the combinations:

ka           kA           ki             kI            ku           kU           ke            kAY        ko           kAW

This will give

Eò        EòÉ       ÊEò       EòÒ       EÖò        EÚò        Eäò        Eèò        EòÉä       EòÉè

Foreign loan sounds:

kOE        kAE

EòÉì       Eìò

Vowels of other languages:

kE           Eàò

kO           EòÉà

Try typing out the other consonants + the Vowel sets.

Combine the vowel sets with

g

t

ch

d

T

D

Th

Dh

Now let us try and work with  HRI. This is how to set about it. To type the word dance in Hindi, just key in nHRItya (do NOT forget to type HRI in upper-case) and you will see in the window- xÉÞiªÉ

Try typing a few conjuncts:

kr            Gò

kl             C±É

kn           CxÉ

pr            |É

phr          £ò

For conjuncts such as  IÉ as in  +IÉ®ú akShar  you can type a full set of consonants together- kSh. For YÉ as in YÉÉxÉ type dny. shr will give you ¸É as in¸ÉÒ  shrI.

Now that you are a bit more confident, why don't you try and type a few words: Suppose you have to type a word like HOUSE in Hindi. You know the word and also how to pronounce it. You start typing the word: g+h . You see a PÉ. Follow it up by /a/. You have ensured that gh and the following consoant are separated by the /a/. Now type /r/. You see the full word PÉ®úON-SCREEN. As easy as that 

Congratulations! You have just typed your first word using the Transliterator.

Let us take another word, say Khush- happy: Type first K+h. You will see KÉappear on-screen. Follow it up with U and you see KÉÖ. Add the s+h and you see the ¶É on the screen. Happy!!

Let us take a toughie. Try the word BIRD in Hindi. Pronounce it mentally and start typing: p followed by a. Next comes the nasal; so we type .M followed by chh and finally the I.  The result is pa.MchhI-{ÉÄUôÒ

How about some practice. Try keying in the following:

laRkA                    ±Éc÷EòÉ

bAYl                       ¤Éè±É

totA                        iÉÉäiÉÉ

bhArat                   ¦ÉÉ®úiÉ

gilaharI                  ÊMɱɽþ®úÒ

dostI                       nùÉäºiÉÒ

AmadanI                              +ɨÉnùxÉÒ

paravAh                                {É®ú´Éɽþ

Try a few more words from memory. Do NOT forget the /a/'s between two consonants that you want to keep separate. (If in doubt run a spell-checker on it, if you are working in Hindi, Marathi or Gujarati). 

Once you feel Word confident get down to sentences:

merA bhArat mahAn          ¨Éä®úÉ ¦ÉÉ®úiÉ ¨É½þÉxÉ

tum kyA kar rahe ho          iÉÖ¨É CªÉÉ Eò®ú ®ú½äþ ½þÉä

And how about a full text. We have entered a full text in Phonetic for you. It is a very famous text from a very famous Hindi writer: Premchand. The text is called shataraMj ke khilARI. Why don't you try to read it through. We have also given the original Hindi version.

For added accuracy, if you are working in Marathi or Hindi or Gujarati, try spell-checking the file. Your text will be character and word perfect.

Sample Phonetic Text

shataraMj ke khilARI

muMshI prem chaMd       

vAzid alI shAh kA samay thA  lakhanaU vilAsitA ke raMg meM DUbA huA thA chhoTe-baRe, amir-garIb sabhI vIlAsitA meM DUbe hue the  koI nHRItya AWr gAn kI majalIs sajAtA thA, to koi afIm kI pinak hI meM maze letA thA  jIvan ke pratyek vibhAg meM Amod-pramod kA prAdhAnya thA shAsan vibhAg meM, sAhityakShetra meM, sAmAjik vyavasthA meM, kalA-koshal meM, udyog-dhandhoM meM, AhAr-vyavahAr meM, sarvatra vilAsitA vayAp rahI thI

rAjakarmachArI viShay-vAsanA me, kavigaN prem AWr vIrah ke varNan meM, kArIgar kalAbattU AWr chikan banAne meM, vyavasAyI surame, itra, missI AWr ubaTan kA rojagAr karane meM lipta the  sabhI kI AMkho meM vilAsitA kA mad chhAyA huA thA  saMsAr meM kyA ho rahA hAY, isakI kisI ko Khabar na thI  baTer laR rahe hAYM  tItaroM kI laRAI ke lie phalI badI jA rahI hAY  kahIM chAWsar bichhI huI hAY; pAW-bArah kA shor machA huA hAY  kahIM shataraMj kA ghor sagrAm chhiRA huA hAY  rAjA se lekar raMk tak isI dhun meM masta the  yahA.M tak ki phakIro ko pAYse milate to ve roTiyA.M na lekar afIm khAte yA madak pIte

shataraMj, tAsh gaMjIfA khelane se buddhi tIvra hotI hAY, vichAr-shakti kA vikAs hotA hAY, pechIdA

masaloM ko sulajhAne kI Adat paRatI hAY  ye dalIleM zoroM ke sAth pesh kI jAtI thIM  (is sampradAy ke logoM se duniyA ab bhI khAlI nahIM hAY ) isalie agar mirazA sajjAdAAlI AWr mIr rAWshan alI apanA adhikAMsh samay buddhi tIvra karane meM vyatIt karate the, to kisI vichArashIl puruSh ko kyA Apatti ho sakatI thI? donoM ke pAs mAWrUsI jAgIreM thI; jIvikA kI koI chintA na thI; ghar meM bAYThe chakhAWtiyA.M karate the  Akhir AWr karate hI kyA? prAta:kAl donoM mitra nAshtA karake bisAt bichhAkar bAYTh jAte, muhare saj jAte, AWr laRAI ke dA.Mv-peMch hone lagate  phir khabar na hotI thI ki kab dopahar huI, kab tIsarA pahar, kab shAm! ghar ke bhItar se bAr-bAr bulAvA AtA ki khAnA tAYyAr hAY  yahA.M se javAb milatA chalo, Ate hAY; dastarakhvAn bichhAo  yahA.M tak ki bAvarachI vivash hokar kamare hI meM khAnA rakh jAtA thA, AWr donoM mitra donoM kAm sAth- sAth karate the  mirajA sajjAdAAlI ke ghar meM koI baRA bUDHA na thA, isaliye unhIM ke dIvAnakhAne meM bAjiyA.M hotI thIM

magar yah bAt na thI ki mirajA ke ghar ke AWr log unake is vyavahAr se khush hoM gharavAloM kA to kahanA hI kyA, muhallevAle, ghar ke nAWkarachAkar tak nitya dveShapUrNa TippaNiyA.M kiyA karate the--baRA manahUs khel hAY  ghar ko tabAh kar detA hAY  khudA na kare, kisI ko isakI chAT paRe AdamI dIn-duniyA, kisI ke kAm kA nahIM rahatA, na ghar kA na ghAT kA burA rog hAY yahA.M tak ki mirajA kI begam sAhabA ko isase itanA dveSh thA ki avasar khoj khojakar pati ko latARatI thIM  par unheM isakA avasar mushkil se milatA thA  vah sotI hI rahatI thIM, tab tak idhar bAzI bichh jAtI thI  AWr, rAt ko jab so jAtI thIM, tab kahIM mirajAjI ghar meM Ate the  hA.M, nAWkaroM par vah apanA gussA utAratI rahatI thIM -- kyA pAn mA.Mge hAYM? kah do, Akar le jAy.M  khAne kI phurasat nahIM hAY? le jAkar khAnA sir paTak do, khAy.M, chAhe kutte ko khilAve; par rUbarU vah bhI kuchh na kah sakatI thIM  unako apane pati se utanA malAl na thA, jitanA mIr sAhab se  unhoMne unakA nAm mIr bigaRU rakh chhoRA thA  shAyad mirajAjI apanI safAI dene ke lie sArA ilajAm mIr sAhab hI ke sir thop dete the.

ek din begam sAhabA ke sir meM darda hone lagA unhoMne lAWMDI se kahA -- jAkar mirajA sAhab ko bulA lA kisI hakIm ke yahA.M se davA lAveM dAWR, jaldI kar lAWMDI gayI, to mirajAjI ne kahA chal abhI Ate hAYM, begam sAhab kA mijAz garam thA itanI tAb kahA.M ki unake sir meM darda ho, AWr pati shataraMj khelatA rahe cheharA surkha ho gayA

lAWMDI se kahA -- jAkar kah, abhI chaliye nahIM to vah Ap hI hakIm ke yahA.M chalI jAya.MgI

mirajAjI baRI dilachaspa bAzI khel rahe the; do hI kishtoM meM mIrasAhab ko mAt huI jAtI thI jhu.MjhalAkar bole -- kyA AYsA dam laboM par hAY? zarA sA sabra nahIM hotA?

mIr -- are to jAkar sun hI Aiye na  AWrateM nAjuk mizAj hotI hI hAYM 

mirajA -- jI hA.M, chalA kyoM na jAU.M? do kishtoM ApakI mAt hotI hAY 

mIr -- janAb, is bharose na rahiyegA  vah chAl sochI hAY ki Apake muhare dhare raheM, AWr mAt ho jAy  par jAiye, sun Aiye  kyoM KhAmakhvAh unakA dil dukhAiyegA?

mirajA -- isI bAt par mAt hI karake jAU.MgA 

mIr -- mAYM khelU.MgA hI nahIM  Ap jAkar sun Aiye

mirajA -- are yAr,  jAnA  hogA  hakIm  ke  yahA.M   sir-darda  khAk  nahIM hAY;  mujhe pareshAn karane kA bahAnA hAY

mIr -- kuchh bhI ho, unakI khAtir to karanI hI paRegI 

mirajA -- achchhA, ek chAl AWr chal lU.M 

mIr  --  haragiz  nahIM,  jab  tak  Ap  sun  na  AveMge,  mAYM  muhare  meM hAth  hI na lagAU.MgA

mirajA sAhab majabUr hokar aMdar gaye, to begam sAhabA ne tyAWriyA.M badalakar lekinakarAhate hue, kahA -- tumheM nigoRI shataraMj itanI pyArI hAY! chAhe koI mar hI jAy, par uThane kA nAm nahIM lete! nAWj koI tum jAYsA AdamI ho!

mirajA -- kyA kahU.M, mIr sAhab mAnate hI na the  baRI mushkil se pIchhA chhuRAkar AyA hU.M

begam -- kyA jAYse vah khud nikhaTTU hAYM, vAYse hI sabako samajhate hAYM? unake bhI to bAl-bachche hAYM; yA sabakA safAyA kar DAlA?

mirajA -- baRA latI AdamI hAY  jab A jAtA hAY, tab majabUr hokar mujhe bhI khelanA hI paRatA hAY

begam -- dutkAr kyoM nahIM dete?

mirajA -- barAbar ke AdamI hAYM, umra meM, darje meM mujhase do aMgul U.Mche mulAhizA karanA hI paRatA hAY

begam -- to mAYM hI dutkAr detI hU.M  nArAj ho jAya.Mge, ho jAy.M  kAWn kisI kI roTiyA.M chalA detA hAY  rAnI rUTheMgI, apanA suhAg leMgI  --hiriyA, jA bAhar se shataraMj uThA lA mIrasAhab se kahanA, miyA.M ab na kheleMge, Ap tasharIf le jAiye

mirajA -- hA.M-hA.M kahIM AYsA Gajab bhI na karanA! zalIl karAnA chAhatI ho kyA!--Thahar hiriyA, kahA.M jAtI hAY?

begam -- jAne kyoM nahIM dete? mere hI khUn piye, jo use roke  achchhA, use rokA, mujhe roko to jAnU.M?

yah kahakar begam sAhabA jhallAI huI dIvAnakhAne kI taraph chalIM? mirajA bechAre kA raMg uR gayA  bIvI kI minnateM karane lage -- khudA ke lie, tumheM hazarat husen kI kasam hAY  merI hI mAYyat dekhe, jo udhar jAy  lekin begam ne ek na mAnI? dIvAnakhAne ke dvAr tak gayI; par ekAek par-puruSh ke sAmane jAte hue pA.Mv ba.Mdh se gaye  bhItar jhA.MkA saMyog se kamarA khAlI thA mIrasAhab ne do-ek muhare idhar-udhar kar diye the; AWr apanI safAI jatAne ke lie bAhar Tahal rahe the  phir kyA thA begam ne andar pahu.Mchakar bAzI ulaT dI, muhare kuchh takhta ke nIche pheMk diye, kuchh bAhar; AWr kivARe andar se banda karake kuNaDI lagA dI  mIrasAhab daravAje par to the hI, muhare bAhar pheMke jAte dekhe, chURiyoM kI jhanak bhI kAn meM paRI  phir daravAzA banda huA to samajh gaye, begam sAhabA bigaR gayIM  chupake se ghar kI rAh lI.

ORIGINAL HINDI TEXT

 

 

 

मंगल टंक

मंगल फाँट मराठीतीलच नव्हे तर भारतातला पहिला ओपन सोर्स फाँट आहे.हा ' मंगल फाँट 'प्रा.र.कृ.जोशी यांच्या नेतृत्वाखाली भारत सरकारच्या सी डॅक (सेंटर फॉर डेवलपमेंट ऑफ अडवान्स कॉम्प्युटिंग) या संस्थेत तयार झाला आणि मायक्रोसॉफ्टने तो विंडोज २००० साठी स्वीकारला. मंगला हे रकृंच्या पत्नीचे नाव. यावरून या फाँटला मंगल असे नाव देण्यात आले. मंगल (आवृत्ती १.२०) हा युनिकोड आधारित ओपन टाईप देवनागरी फाँट "ट्रू टाईप आऊटलाइन" सह विंडोज Windows XP, Windows XP SP2 प्रणालींसोबत पुरवला जातो.प्रा.रघुनाथ कृ .जोशी यांनी बनवलेली फाँट आवृत्ती मायक्रोसॊफ्ट कॉर्पोरेशन तिच्या विंडोज संगणक प्रणालीसोबत वितरीत करते. मंगल फाँटमध्ये ६७५ ग्लिफ्स आहेत.[१३] अर्थात फाँटचा उपयोग तुम्ही तो इन्स्टॉल केला आहे का यावर अवलंबून आहे.

मंगलचा इतिहास

आज ऑर्कुटवर, जी-मेलवर मराठीत लिहिता येते, नेटवर मराठी ब्लॉग आणि साइट्स खो-याने झालेत, एवढंच नाही तर कॉम्प्युटरवर मराठी लिहिण्यासाठी ऑनलाइन मराठी वर्ड प्रोसेसरही सज्ज झालेत. या सा-या मराठी ई-लेखनात जो फाँट सर्वाधिक वापरला जातो तो मंगल फॉंट मराठीतीलच नव्हे तर भारतातला पहिला ओपन सोर्स फॉंट आहे. आता मायक्रॉसॉफ्टनेही हा फॉंट स्वीकारला असून त्याचे निर्माते प्रा. र. कृ. जोशी हे आहेत ही बाब अनेकांना माहीत नसते. युनिकोडवर आधारित हा ' मंगल ' फाँट वापरून आज शेकडो मराठी पाने कॉम्प्युटरवर रोज तयार होतात. हा ' मंगल फाँट ' प्रा . र. कृ . जोशी यांच्या नेतृत्वाखाली भारत सरकारच्या सी डॅक (सेंटर फॉर डेवलपमेंट ऑफ अडवान्स कॉम्प्युटिंग) या संस्थेत तयार झाला आणि मायक्रोसॉफ्टने तो विंडोज २००० साठी स्वीकारला. या आधी मराठीत ज्या साइट्स होत्या त्यासाठी फॉंट डाउनलोड करावा लागत असे. नंतर डाउनलोड न करता साइट दिसेल असे डायनॅमिक फॉंट वापरले जाऊ लागले. पण मायक्रोसॉफ्टने विंडोज २००० लाँच केले आणि मराठीचा ई-व्यवहार पूर्णपणे बदलून गेला. युनिकोडच्या या नव्या तंत्रज्ञानामुळे वेगवेगळे की-बोर्ड आणि वेगवेगळं एन्कोडिंग यापासून मराठीसह भारतीय भाषांना मुक्ती मिळण्यास सुरुवात झाली. एकंदरीत भारतीय भाषांचा प्रवास काँम्प्युटरवर तरी प्रमाणीकरणाच्या दिशेने सुरू झाला.एकविसाव्या शतकात भारतीय भाषा टिकवायच्या असतील तर त्या कॉंम्प्युटरमध्ये वापरता यायला हव्यात हा रकृंचा आग्रह होता. यासाठी त्यांनी स्वत : कॉंम्प्युटरचे तंत्रज्ञान आत्मसात करून फाँटनिर्मितीस सुरुवात केली. स्वतः प्रत्येक अक्षरावर मेहनत घेऊन मराठीतील क्ष, ज्ञ, श्र यापासून ते द्य, द्व अशा जोडाक्षरांना या फॉंटद्वारे नीट मांडता येईल याची काळजी घेतली. आजही या फाँटमधून मराठी, हिंदी, संस्कृत, नेपाळी आदी देवनागरी लिपीतले सर्वाधिक व्यवहार चालतात. 'मंगला' हे रकृंच्या पत्नीचे नाव. यावरून या फाँटला मंगल असे नाव देण्यात आले. मायक्रॉसॉफ्टने हा फॉंट स्वीकारतानाही हेच नाव कायम ठेवले. आज विंडोजमध्ये होणारे जवळपास सर्वच देवनागरी व्यवहार मंगलमधून होतात. पण ती मंगल कोण आणि या फाँटमागे असणारे र. कृ. जोशी हे नाव आपण कायमच विसरून जातो. आज आपण मराठीत लिहू शकतो या मागे रकृंनी घेतलेले अपार कष्ट आहेत. म्हणून मराठीचा हा डिजिटल प्रवास समृद्धीच्या दिशेने जात असताना त्याच्या पायाचा दगड घालणा-या रकृंना विसरता येणार नाही.

आपण वापरत असलेल्या संगणकावर कोणती ऑपरेटिंग सिस्टिम कार्यरत आहे हे कसे पहावे ?

तुमच्या संगणकावर "My Computer" लिहिलेला आयकॉन शोधा व त्यावर माऊसने उजवीकडच्या बटनाने टिचकी मारा. तेथे Properties वर माऊसवर डावीकडे टिचकी मारा,'system' या शीर्षकाखाली तुमच्या संगणकाच्या ऑपरेटिंग सिस्टिमचे नाव आढळेल.

How can I tell what operating system I am using?

At your desktop:

• • Right click on "My Computer"
  • Left Click on Properties
  • Your operating system will be listed under the System heading

तुमच्या संगणकावर जर लिनक्स वर आधारीत ऑपरेटिंग सिस्टिम असेल तर तुम्हाला Font ची ( टंकाची ) अडचण येणार नाही कारण लिनक्समध्ये युनिकोड टंक पहिल्यापासूनच असतात.

लिनक्सवर आधारीत कोणती ऑपरेटिंग सिस्टिम तुम्ही वापरत आहात हे पाहण्यासाठी Terminal ( टर्मिनल ) मध्ये " uname --all " असे लिहा .

संगणकावरिल संगणक टंक folder कसे उघडावे?

• • संगणक टंक कसे install करावेत ?

विंडोजमध्ये डबल क्लिक करून फाँट फाइल पहाता येतात. तुमच्या विंडोज फोल्डरमधील फाँट्स उपधारिकेत ( subfolder ) कोणत्याही फाँट फाइलला डबल क्लिक करून दिलेल्या फाँट्ची अक्षरचिन्हे आणि आकार बघता येतो. तुम्ही तुमच्या कॉम्प्यूटरवर इन्स्टॉल केलेला प्रत्येक फाँट पेज प्रिंट करून घेऊन फाँट्सचा पोर्ट्फोलीओ बनवू शकता. विंडोजमध्ये "फाँट्स ॲड" करण्याकरिता फाँट फाइल्स (संचिका) तुमच्या फाँट सबडिरेक्टरीत फक्त कॉपी पेस्ट करा.( सर्वसाधारणता फाँट् फाइल्सना .ttf व .otf एक्सटेंशन असते.)

साधारणतः फाँट्स पण संच (फॅमिली) स्वरूपात येतात, समान वळणाच्या फॉण्टच्या गटाला साधारणतः सारखेच नाव असते. ट्रू टाईप फाँट्सना .ttf extensions असतात ती असंख्य आकारात तयार करता येतात.

लिनक्स मध्ये टंक स्थापण (install) करण्यासाठी .ttf / .otf याप्रकारच्या संचिका उघडा आणि " install font " / " टंक स्थापा " या बटणावर क्लिक करा.

तुमच्या संगणकाचा वेग टंकाच्या अति सख्येमुळे कमी होऊ नये म्हणून, तसेच नवे टंक यशस्वी रित्या इनस्टॉल होण्यात अडचणी येऊ नयेत महणून फाँट डिरेक्टरी/सबडिरेक्टरीचा आकार मर्यादित ठेवणे चांगले. तुमच्या संगणकाच्या हार्डडिस्कवर इतरत्र स्वतंत्र विस्तृत फाँट डिरेक्टरी/सबडिरेक्टरी ठेवावी व आवश्यकतेनुसार मुख्य फाँट डिरेक्टरीत फाँट कॉपी करावेत आणि नंतर गरज संपली की काढून टाकावेत.

[४]

[५]

संगणक वापरणाऱ्याला गरजेनुसार कधीकधी दुसरे वेगळ्या ढंगाचे टंक लागतात. बऱ्यादा संगणक प्रणाली त्यांच्या सोईनुसार योग्य ते टंक आपोआप इंन्स्टॉल करत असतात. मॅन्युअली टंक बसवण्याची पद्धत:-

विंडोज ९५/९८/आणि एनटी साठी.
१) स्टार्टवर टिचकी मारा तिथून सेटिंग्ज, नंतर कंट्रोल पॅनेल मध्ये जा.
२) नंतर फाँट चित्रावर टिचकीरून तो फोल्डर उघडा.
३) या फाँट्स फोल्डरमध्ये तुम्ही सर्व नवे जुने इन्स्टॉल केलेले टंक आहेत. नवा फाँट इन्स्टॉल करण्याकरिता फाँट फोल्डरच्या फाइल मेन्यूत जा आणि इन्स्टॉल न्यू फाँट्स हा पर्याय निवडा.
४)इन्स्टॉल करावयाचे फाँट्स इतर पर्यायी डिरेक्टरीतून निवडा व ओके म्हणा.

• जर तुमच्या फाइल मेन्यूमध्ये इन्स्टॉल न्यू फाँट्स हा पर्याय उपलब्ध नसेल तर (संगणकशास्त्राचा परिचय नसलेल्यांनी योग्य तांत्रिक मारगदर्शनाखाली ) फाँट डिरेक्टरी व्यवस्थित 'ऍट्रिब्यूट' केलेली नसण्याची शक्यता गृहीत धरून खालील मार्गदर्शक सूचनांचा वापर करून पहावा.

पहिला पर्याय
अ) तुमचा संगणक स्टार्ट/शटडाऊन/रिस्टार्ट येथे जाऊन MS-DOS पर्यायात चालू करा.Windows ME वापरणाऱ्यांना bootable floppy diskette मधून संगणक बूट करावा लागेल.
C:\> येथे खालील आज्ञावली मांडावी.
cd\windows <एंटरकळ टिचकवा>.
attrib -r -a -s -h fonts <एंटरकळ टिचकवा>.
attrib +s fonts <एंटरकळ टिचकवा>.
CTRL + ALT + DEL टिचकवा व संगणक पुन्हा रिस्टार्ट करा.
किंवा हा पर्याय करून पहा
ब) रिपेअर टॅब Tweak UIमध्ये उघडा आणि repair the fonts folder हा पर्याय निवडा.